Dekonstruując twórczość Piotra Tomczyka
Oglądając prace fotograficzne Piotra Tomczyka można dojść do wniosku, że nie ufa on fotografii. Nie ufa, a może, że fotografia mu nie wystarcza...?
Rzeczywiście dostrzec można brak wiary w autoteliczny charakter i samoistność estetyczną obrazu fotograficznego, referującego ikonicznie rzeczywistość.
Wniosek taki wywieść można niejako „metodą nie wprost" bowiem zestaw prac na wystawie nie zawiera fotografii w klasycznym rozumieniu pojedynczych, czy też cykli zdjęć, przedstawiających w sposób autorski wybrane fragmenty rzeczywistości. Tak więc, jeśli ich nie ma, to oznacza, że autor - ze znanych sobie powodów - takiej fotografii nie uprawia..., a to czy jej nie ufa pozostawmy jako jego osobistą tajemnicę. Jaka jest zatem fotografia Piotra Tomczyka?
Z jednej strony nie wystarcza mu zwykła rejestracja Nie tyle stawia pod znakiem zapytania klasyczną fotografię, lecz obraz rzeczywistości, jaki poprzez fotografię jest nam dany wprost. Taki obraz, nie jest według autora wystarczająco samoistny. Wzbogaca go więc elementami poetyki surrealistycznej (fotomontaże z pierwszej połowy lat 70), czy też przetworzeniami, które odrealniając „dookreślają" (prace z użyciem technik cyfrowych z 2003 roku- Zabiegi powyższe „rozszerzają" fotografię w sensie uatrakcyjnienia warstwy obrazu.
Z drugiej strony co jest paradoksem, Piotr Tomczyk mocno wierzy w wiarygodność fotografii, czego rezultatem są indeksalnie rozumiane referencje obrazu względem rzeczywistości. Przejawiający się w całej twórczości artysty dokumentalizm jest tego przykładem. Cykle prac: „Fotografia pamiątkowa" „Fotografia z portfela" a zwłaszcza „72 Kwadranse" w ewidentny sposób zaświadczają o wręcz faworyzowaniu tego aspektu fotografii. Należy jednak dodać, próbując wyjaśnić ten paradoks, że eksploatując ten aspekt fotografii, autor w zdecydowany sposób akcentuje rolę kontekstu zewnętrznego wobec danej fotografii. Kontekst ten, którego znajomość jest konieczna na polu pełnej eksploatacji zdjęcia, niejako likwiduje autoteliczność obrazu sprowadzając daną fotografię do roli przedmiotuindeksu względem tego, co przedstawia. Nieco inaczej określając, ważny jest nie obraz, pomimo iż indeksalnie ikoniczny a przedmiot-zdjęcie, które jest „przeźroczyste" jakby nie istniejąc, odsyła - tylko wówczas gdy znany jest kontekst zewnętrzny - bezpośrednio do rzeczywistości. W sytuacji takiej ważniejszy staje się mentalny obraz generowany przez odbiorcę - efekt owego odesłania, niż obraz ikoniczny referowany „obiektywnie" przez fotografię. Taka interpretacja faworyzuje indywidualny o osobistym charakterze sposób funkcjonowania dokumentu fotograficznego w twórczości Piotra Tomczyka.
Z trzeciej strony Piotra Tomczyka interesuje medialny charakter fotografii, który nie tylko eksploatuje, lecz także wchodzi z nim w twórczy dyskurs. Przykładem jest praca „Zdjęcie zbiorowe" badająca granice dominacji medium fotografii w różnych kontekstach eksploatowania tytułowego zdjęcia, badająca również - na jego przykładzie - granicę ikoniczności fotografii transmitowanej via inne media.
Z czwartej strony konceptualizm, to także obszar fotografii, który autor eksplorował w latach siedemdziesiątych XX wieku, zwłaszcza w działaniach zbiorowych (tu nie wystawianych, m.in.: „Skrzyżowanie" „Akcja Dzieło" „5 x 5") Na niniejszej wystawie jest indywidualna praca „51 42 00" będąca przykładem tego typu działań.
Z piątej strony - refotografia. Na długo przed spopularyzowaniem tej strategii twórczej, bo już w 1979 roku Piotr Tomczyk pokazywał swoją „Fotografię z portfela" której wersję późniejszą przedstawił w 2003 roku. Swego rodzaju rozszerzeniem działań refotograficznych, choć podejmowanych nie wobec gotowej fotografii, lecz wobec sposobu jej wykonania, są ostatnie prace z cyklu „Portret wielokrotny" będące kopią metody wykonania słynnego zdjęcia Witkacego.
Pięciostronne spojrzenie jako efekt dekonstrukcji jest zabiegiem czysto analitycznym, bowiem fotograficzna twórczość Piotra Tomczyka jest spójna: elementy surrealne, konceptualizm, autorskie pojmowanie fotograficznego dokumentalizmu i swego rodzaju autotematyzm fotografii dostrzec można we wszystkich jego pracach. Poszczególne aspekty w odrębnych cyklach są ich pierwszoplanową dominantą.
Stefan Czyżewski
Piotr Tomczyk
Urodzony w 1946 roku w Białym Kamieniu. Z wykształcenia chemik. Fotografią zajmuje się od 1968 roku - jest członkiem Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego, w którym przez wiele lat sprawował funkcje wiceprezesa. Jednocześnie był przez kilka kadencji członkiem zarządu Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych. Od 1971 roku brał czynny udział w ogólnopolskich i międzynarodowych wystawach fotografii. Do chwili obecnej wystawiał swoje prace na ponad 100 wystawach, gdzie zdobył 28 medali, nagród i wyróżnień. Początkowo zajmował się fotomontażem, a od 1974 roku zaczął wykorzystywać dokumentalne funkcje fotografii. Interesują go problemy związane z formami funkcjonowania fotografii, konceptualizm i refotografia. Zawodowo zajmuje się studyjną fotografią reklamową, portretem i fotografowaniem dzieł sztuki. Wykłada w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. Mieszka i pracuje w Łodzi.
Prace w zbiorach:
Muzeum Sztuki w Łodzi,
Archiwum Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego
Ważniejsze wystawy (wybór)
Piotr Tomczyk 5 x fotografia, Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Kamila Norwida w Świdnicy, 2010
Inscenizowana fotografia lat 70, Moravska Galeria w Brnie, Czechy, 2009
de TAssociation des photographes de Łódź, Galeria Verhaeren, Bruksela, Belgia, 2009
Czarno biała 50/76 wystawa fotografii, Galeria 87 Łódź, 2008
META-emocje wystawa fotografii z okazji jubileuszu 60-lecia powstania ZPAF, Galeria Opus, Łódź, 2007
VI Międzynarodowy Fotofestiwal - wystawa "TRYPTYKI" Moravska Trebova, Czechy, 2006
Wystawa fotografii okręgu Łódzkiego ZPAF, Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Kamila Norwida w Świdnicy, 2005
Wystawa indywidualna "WERYFIKACJA TOŻSAMOŚCI" Cafe Foto Club 102 Studio, Łódź, 2005
Łódź Fotografii Dwie dekady w kręgu Galerii FF, Institut Polonais, Paris, Francja, 2004
Wystawa Fotografii okręgu łódzkiego ZPAF z okazji jubileuszu 50-lecia, Miejska Galeria Sztuki w Łodzi, 2003
Wystawa Fotografii okręgu łódzkiego ZPAF, Stara Galeria ZPAF, Warszawa, 2002
Europalia 2001 Polska Wystawa fotografii okręgu łódzkiego ZPAF, Galeria Maalbeek, Bruksela, Belgia, 2001
50 Lat Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego wystawa jubileuszowa, Galeria Łódzka MHMŁ, Łódź, 1999
Indywidualna wystawa fotografii reklamowej, Galeria ŁTF, Łódź, 1998
Wystawa fotografii "Łódź" Fotoclub Sttutgart, Niemcy, 1992
Wystawa plastyczno-fotograficzna "KOOPERATYWA" BWA, Łódź, 1989
Międzynarodowa wystawa fotografii "3 SALON ZAPROSZONYCH" ŁDK, Łódź, 1988
Ogólnopolska Wystawa "Fotografia intermedialna lat 80-tych" BWA, Poznań, 1988
Międzynarodowa wystawa z okazji 40-lecia UNESCO, Paryż, Francja, 1986
IV Ogólnopolska Wystawa Fotografii Artystycznej "W Polskim Słońcu" BWA, Bydgoszcz, 1985 - I nagroda
Wystawa indywidualna "Poza obrazem" Galeria FF, Łódź, 1984
Wystawa Sztuka Faktu; BWA, Bydgoszcz; 1981
Konkurs Fotografii Polskiej Złocisty Jantar Gdańsk; 1980 - wyróżnienie 5x5 wystawa fotografii; Galeria Jaszczurowa, Kraków, 1979
Wystawa indywidualna 51 42' 00" - 19 27' 00" - 19 31 00" Galeria Gn, Gdańsk; 1978
I Międzynarodowy Salon Fotografa Amatora, Tuluza, Francja, 1976 - I nagroda
Międzynarodowa wystawa fotografii INFOTA, Jicin, Czechy, 1976 - Dyplom Honorowy
Fotoforum 75, Ruzomberok, Czechy, 1975 - Dyplom Honorowy
Mostra Fotografica lnternazionale-VI Trofeo Citta di Corato, Wiochy, 1974 – wyróżnienie
Wystawa fotografii APOLLO 74, Olsztyn, 1974 - Grand prix
SKRZYŻOWANIE, Galeria Fotografii ŁTF, Łódź, 1973